Tomasz Mastej urodził się 16 grudnia 1885 roku w miejscowości Załęże, powiat Jasło, jako syn Wojciecha i Felicji. Edukację rozpoczął w trzyklasowej szkole w Załężu. Następnie uczęszczał do Szkoły Powszechnej w Dębowcu koło Jasła na Podkarpaciu. Patent Nauczyciela Szkół Ludowych otrzymał po ukończeniu Męskiej Szkoły Pedagogicznej w Krośnie. Pierwszą pracę podjął w szkole w Niegłowicach koło Jasła, której założycielem był jego starszy brat Marcin. Pracował również w placówkach w Bukowej i w Gorlicach w okolicach Jasła. Do Sieradza wraz z rodziną przybył z Małopolski (Galicji) po I wojnie światowej w latach odradzającej się Polski. Już na początku lat dwudziestych został mianowany na stanowisko kierownika Publicznej Szkoły Powszechnej w Chojnem. Patron szkoły miał żonę Karolinę (córka Jakuba i Rozalii) oraz trzech synów – Gustawa, Emila i Jerzego.
W końcu lat dwudziestych kierownik szkoły nabył od Juliana Langego, właściciela dworu Chojne, 70 mórg (40 ha) lasu, a od rodziny Piekarskich działkę pod budowę. Na działce wybudował dość obszerny dom z piętrowym poddaszem i od roku 1932 udostępnił go do użytku szkoły. Do roku 1932 lekcje odbywały się w ciasnej, przepełnionej tzw. czerwonej szkole. Od roku szkolnego 1932/1933 klasy III, IV, V, VI i VII rozpoczęły naukę w domu Masteja, w którym oprócz klas szkolnych, do użytku szkoły służyły jeszcze inne pomieszczenia usytuowane na mieszkalnym poddaszu. W jednym pomieszczeniu odbywały sie lekcje prac ręcznych, w drugim znajdowała się kancelaria szkoły, w trzecim było mieszkanie kierownika szkoły (dom ten istnieje do dziś).
Tomasz Mastej był człowiekiem zaangażowanym społecznie. O jego aktywności na rzecz mieszkańców świadczy nie tylko udostępnienie wybudowanego przez siebie budynku na potrzeby szkoły. W pamięci mieszkańców zapisało się również zachowanie kierownika szkoły po wielkim pożarze w Chojnem w sierpniu 1928 roku, który strawił blisko połowę wsi. Najbiedniejszą z poszkodowanych, rodzinę Rojków, w której było pięcioro dzieci, przygarnął pod swój dach. Tomasz Mastej włączył się też w planowanie ulic dla powstającego po pożarze nowego osiedla na wolnym gromadzkim terenie (tzw. "Górki"). Chciał przez to zapobiec dzikiej zabudowie. Śladem nowych ulic jest istniejąca aktualnie w miejscowości Chojne ulica Akacjowa. Kierownik szkoły zainicjował również po pożarze uruchomienie dachówczarni, czyli zakładu wytwarzającego dachówki cementowo-żwirowe, jako materiał niepalny do pokrywania dachów.
W roku 1921 z inicjatywy Tomasza Masteja została sprowadzona z Warszawy figura z posągiem Chrystusa Błogosławiącego. Replika oryginału wybitnego duńskiego rzeźbiarza Bartela Thorvaldsena, znajdującego się w Katedra Marii Panny w Kopenhadze, była umieszczona na przykościelnym placu.
W czasie okupacji posągowi Chrystusa Błogosławiącego młodzież z organizacji Hitlerjugend odstrzeliła ręce. W latach powojennych okaleczoną figurę przeniesiono i usytuowano na dziedzińcu przykościelnym, jako symbol pamięci dla potomnych o bestialstwie i barbarzyństwie minionej wojny.
Tomasz Mastej kultywował tradycje patriotyczne i starał się wpływać na życie młodzieży kończącej szkołę powszechną. Założył dla młodzieży koło gimnastyczno – społeczne „Sokół”, które w latach 30-tych przeistoczył w prężną i aktywną konną organizację przysposobienia wojskowego pod nazwą – „Krakusy”.
Ze wspomnień obserwatora ówczesnych czasów i zwolennika „Krakusów”:
„Na terenie Chojnego – organizację „Sokół” założył spośród młodzieży pozaszkolnej kierownik Publicznej Szkoły Powszechnej – Tomasz Mastej w latach dwudziestych XX wieku, a na bazie tej organizacji w połowie lat trzydziestych powstała konna organizacja przysposobienia wojskowego młodzieży – „Krakusy”. Organizacja ta gromadziła liczny oddział w Chojnem z udziałem ochotniczej młodzieży, także ze wsi sąsiednich. Nadzór przywódczy pełnił Wincenty Pełka. Organizacja ta przetrwała do wybuchu II Wojny Światowej w 1939 roku”.
"Krakusy" podczas dożynek powiatowych - Sieradz 1938 r.
Tomasz Mastej pracował w szkole w Chojnem od 1920 do 1938 roku. Zdobył szacunek i zaufanie mieszkańców Chojnego oraz okolicznych wsi, jak również ówczesnych władz gminy. W latach 1936 – 1937 gmina Bogumiłów dokonała rozbudowy istniejącej w Chojnem starej szkoły, dobudowując piętrowe skrzydło. Od roku szkolnego 1938/1939 klasy uczące się w domu Masteja rozpoczęły naukę w nowo rozbudowanej szkole, która była w stanie pomieścić wszystkie klasy od I do VII.
W tym czasie Tomasz Mastej przeniósł się z rodziną do Zelowa i tam zamieszkał, ucząc w tamtejszej szkole. Po wojnie w 1951 roku, po przejściu na emeryturę, Tomasz Mastej wraz z rodziną zamieszkał w Ksawerowie koło Łodzi. Jego dom w Chojnem został w 1956 roku nabyty przez Mariana Piekarskiego na mieszkanie prywatne i aktualnie znajduje się w posiadaniu tej rodziny. Tomasz Mastej zmarł w wieku 73 lat w Ksawerowie 26 października 1958 roku i tam został pochowany.
Patron szkoły w pamięci najstarszych mieszkańców pozostał jako człowiek niezwykły, o wielkim sercu. W środowisku Chojnego i społeczności wsi: Bobrowniki, Stoczki, Wiechucice, wśród żyjących jeszcze jego absolwentów, zachowała się wdzięczna pamięć o wspaniałym, gorliwym nauczycielu i ofiarnym działaczu społecznym. W wielu rodzinach znajdują się jeszcze trwałe pamiątki z tego okresu, jak wspólne fotografie szkolne, świadectwa szkolne z jego podpisem – jako kierownika szkoły.
Bibliografia:
Bogumiła Woźniak, Stanisław Kałuziak, Przekaz biograficzny o osobie Tomasza Masteja, nauczyciela-społecznika, Kierownika Publicznej Szkoły Powszechnej w Chojnem w latach 1921 - 1938, Chojne 2008
